બેંકના પાર્કિંગમાં મેં બાઈક પાર્ક કર્યું. બાજુમાં એક વડીલ પાસબુક
હાથમાં લઇ ગણતરી કરતાં હતાં. એક ક્ષણ માટે એમને મારી સામે જોયું, મેં સ્માઈલ કરી
પણ એમના ચેહરા પર ગંભીરતા જ રહી. લગભગ વીસેક મિનીટ પછી હું બેંકમાંથી બહાર આવ્યો.
વડીલ હજુ પાસબુકમાં જ ખોવાયેલા હતાં. થોડો વિચાર કર્યા બાદ મેં અંતે પૂછી જ લીધું
કે, ‘દાદા કોઈ મદદ કરું?’
કચવાતા મને દાદાએ પાસબુક મારા હાથમાં આપી, ‘હીસાબમાં કઇંક ભૂલ લાગે
છે, જરા જોઇશ?’
મેં પાસબુકમાં નજર ફેરવી. દાદાએ કહ્યું, સરવાળામાં ભૂલ લાગે છે. પાસબુકની
છેલ્લી એન્ટ્રીના પેજ પર મારી નજર પડી. જમણી બાજુ ખૂણામાં લખ્યું હતું, Entry Carry Forward. મેં બન્ને એન્ટ્રીની તારીખ જોઈ. આગળના પેજ પર ઓવરપ્રીન્ટ થવાને કારણે,
બીજી એન્ટ્રી કરવામાં આવી હતી. મેં દાદાને પૂછ્યું, કેટલાની ભૂલ આવે છે સરવાળામાં?
તેમણે કહ્યું એક આખા મહિનાના પેન્શનની. રૂ. ૧૪૫૮૪ પૂરા. હું સમજી ગયો કે દાદા
ઓવરપ્રીન્ટ વળી એન્ટ્રીને બે વખત ગણતાં હશે. મેં એમને આખી વાત સમજાવી. પછી
મોબાઈલમાં બધી એન્ટ્રીનો સરવાળો કરી બતાવ્યો. બધું બરાબર હતું. દાદા ખડખડાટ હસી
પડ્યા. એમને આટલું મુક્તમને હસતાં જોઈ હું પણ થોડું હસ્યો પણ એમનું હાસ્ય થોડું
લાંબુ ચાલ્યું. મેં સાહજીક રીતે જ પૂછ્યું, દાદા કેમ આટલું બધું હસો છો? એમણે સાવ
નાના બાળકની જેમ કહ્યું કોઈને કેહતો નહીં, હું ગણિતનો શિક્ષક હતો. આખી જીન્દગી
બાળકોને સરવાળા બાદબાકી શીખવ્યા અને આજે મારો જ સરવાળો ખોટો પડ્યો. એમને શું
પ્રતિભાવ આપવો એ હું નક્કી ના કરી શક્યો એટલે મેં કહ્યું આવું તો ચાલ્યા કરે દાદા,
અને મેં બાઈક પાર્કિંગમાંથી બહાર કાઢી. એમના મોઢા પર હજી હાસ્ય હતું, એ વાતો
કરવાના મૂડમાં હતાં. મને કહે,તારું ગણિત તો પાક્કું છે હો? હવે મને ખડખડાટ હસવું
આવી ગયું. એમને નવાઈ લાગી. મને ક્હે, હવે તને શેનું હસવું આવે છે? મેં કહ્યું આમ
તો હું એન્જીનીયર છું પણ ગણિતમાં બાપુએ એકવાર ડાંડી મારી છે. મને જો કોઈ એક વિષય
ગમતો ન હોય તો તે ગણિત છે. અને અમે બંને ફરીથી ખડખડાટ હસી પડ્યા.
મેં બાઈક ચાલુ કરતાં કરતાં કહ્યું, ચાલો હવે રજા લઉં. એમણે જાણે મારી
વાત સાંભળી જ ન હોય તેમ વાતો ચાલુ રાખી. થોડાં ગંભીર થઈને ક્હે, જીવનમાં પણ આવુજ
થાય છે. જયારે પાસબુક આપણી હોય ત્યારે આપણને બીજાની ભૂલ જ દેખાય છે. પોતાનો સરવાળો
હંમેશા સાચો લાગે છે. એટલે આખી જીંદગી બસ હિસાબ કરતાં રહીએ છીએ પણ હિસાબ કદી મળતો
નથી. કોની ભૂલ છે એ જોવામાં જીંદગી જતી રહે છે પણ પોતાની પાસબુકની એન્ટ્રી સાચી છે
કે નહી તે કદી જોઈ શકતાં નથી. આખી જિંદગી ગણિત શીખવ્યા પછી આજે મને એટલીજ ખબર પડી
કે જીવનમાં ગણિતને એટલું બધું મહત્વ ન આપવું કે આપણને માત્ર સરવાળા બાદબાકી જ ધ્યાનમાં
રહે. એના સીવાય પણ ધ્યાનમાં રાખવા જેવી અનેક બાબતો છે.
અમે બન્ને એકબીજાની આંખોમાં જોતા હતા. જતાંજતાં મેં દાદાને કહ્યું કે
તમારા સરવાળામાં ભલે આજે ભૂલ નીકળી હોય પણ શિક્ષક તમે બિલકુલ સાચા છો જે પોતાની
ભૂલમાંથી કઇંક શીખી અને શીખવાડી શકે છે. આ નાનકડા પ્રસંગમાંથી તમે મને જે શીખ આપી
છે એટલુંજ ખાલી બરાબર આવડી જાય તો ઘણાબધાં કોયડાઓ ઉકલી જાય.
ચહેરા પર સ્મિત સાથે અમે બંનેએ વિદાય લીધી.
--- બૈજુ જાની.
--- બૈજુ જાની.