દિશા

મૌન

જરૂર હોય છે

દુઃખ નહીં, પણ કંઇક ખટકતું જરૂર હોય છે,
હું શાંત, પણ દિલમાં કંઇક બળતું જરૂર હોય છે,
એકલતા, આમ તો નથી પજવતી મને મોટેભાગે,
પણ અમુક વખતે, બસ તારી જ, જરૂર હોય છે.

- બૈજુ જાની

ઘટમાં બે જણ

શ્રદ્ધા

બીજાની સામે જીતવું હોય તો કંઇક મેળવીને જીતાય છે,

પણ પોતાની સામે જીતવું હોય તો ઘણુંબધું છોડવું પડે.

પોતાની સાથે લડાઈ ચાલુ થાય ત્યારે ખબર પડે કે,

મેળવવા કરતાં છોડવામાં વધુ મહેનત લાગે છે.

- Baiju Jani

માણસને જરાં ખોતરો

માણસને જરાં ખોતરો, ને ખજાનો નીકળે,

સાચવીને  સંઘરેલો, એક જમાનો નીકળે.

મળે કશે આખી જિંદગી જીવતી દટાયેલી,

થાય બેઠી, બસ એક જણ પોતાનો નીકળે.

જરૂરી નથી કે સીધાં દેખાતાં જ સારાં હોય,

કદી કોઈ  અડીયલ  પણ, મજાનો નીકળે.

રખે માનશો,  હૈવાનીયત  હૈવાનો જ  કરે,

કદી, સજ્જનમાંથીય ઘણાં, શૈતાનો નીકળે.

ઘા, બધે જ મળે છે, ચાહે ગમે તેને ખોતરો

કદી  બહાર, કદી  અંદર, નિશાનો  નીકળે.

કંઈ જ નક્કી નહીં, આ તો માણસ કહેવાય,

બહારથી  પોતાનો, અંદર  બીજાનો નીકળે.

-     Baiju Jani

(૨૦/૫/૨૦૧૪)

માં

વૈશાખની બળબળતી બપોર,

ધગધગતો ફૂટપાથ,

વીજળીના થાંભલાની આજુબાજુ,

ત્રણ લાકડીઓ ગોઠવી,

એના ઉપર એક ફાટેલી સાડી બાંધી,

ઉભું કરેલું ...

એક ઘર.


આ દીવાલો વગરના ઘરની અંદરનું તાપમાન ,

બહારના તાપમાન કરતાં

ખાસ્સું નીચું હોય એવું લાગ્યું.


આ ઘરની અંદર,

ચારેક વર્ષનું બાળક,

સુતું છે...

નિરાંતે....

પોતાની માં ના ખોળામાં.

હા...આ એ જ માં...

જેણે આ ઘર,

ઉભું કર્યું છે,

અને પોતાના વાત્સલ્યથી,

એને વાતાનુકુલીત કર્યું છે.


-- Baiju Jani

બર્થ ડે..

હસમુખલાલ બગીચામાં આવીને બેઠાં,

રોજની જેમ,

સામેનાં બાંકડે વસુધાબેન બેઠાં હતાં.

રોજની જેમ.

રોજની જેમ આજે હસમુખલાલ હસમુખ ન્હોતાં.

રડું રડું થતી એમની આંખોમાંથી,

બહુ રોક્યા છતાંય,

એક અશ્રુ ટપકી પડ્યું.

ચશ્માં કાઢ્યા, લૂછ્યાં, પહેર્યા,

થોડીવારમાં ફરી ભીનાં થતાં,

ફરી કાઢ્યા ને બાજુમાં મૂક્યાં.

વ્સુધાબેનને એટલી ખબર પડી કે,

આજે બધું બરાબર નથી,

રોજની જેમ.

એ ઉભાં થઇ નજીક આવ્યા.

હું અહીં બેસું?

હસમુખલાલે હા માં માથું ધુણાવ્યું.

હું વસુધા.

હું હસમુખ.

આજે કંઈ મૂંઝવણમાં લાગો છો.

હસમુખલાલે કહ્યું, ના..ના...કંઈ ખાસ નહીં.

અચ્છા...તો આંખમાં કંઇક પડ્યું હશે નહીં?

થોડાં મૌન પછી, હસમુખલાલે કહ્યું,

એ તો.... જરા... તમારા બેનની યાદ આવી ગઈ.

તો શું આજે એમની પુણ્યતિથિ?

ના..ના...આજે મારો જન્મદિવસ......

ઓહો...હેપ્પી બર્થ ડે.

તો...આજે તો તમારે બધાં જોડે ઘરે હોવું જોઈએ.

થોડી નિસાસો નાંખી હસમુખલાલ બોલ્યાં,

ઘરનાં બધાં બહાર ગયા છે,

સવારથી....

થોડે દૂર એક રિસોર્ટમાં,

એમના એક ફ્રેન્ડની,

બર્થ ડે ઉજવવા.

થોડીવાર પછી વસુધાબેન, થેલીમાંથી એક ડબો કાઢી,

ગંભીર વાતાવરણને હળવું બનાવતાં બોલ્યાં,

લો...કેક ખાવ.

હસમુખલાલે અચરજ પામતાં, સ્મિત સાથે કહ્યું,

અરે..શું વાત છે?

પણ તમને કેવી રીતે ખબર પડી કે આજે મારો જન્મદિવસ..??

ના..ના.. હકીકતમાં આ તમારા માટે નહોતી બનાવી.

હું કાલે જ શીખી કેક બનાવતાં.

આ પરી માટે બનાવી હતી.

પરી...મારા દીકરાની દીકરી.

આજે એનો પણ જન્મદિવસ છે.

તો આ કેક એને આપી નહીં? હસમુખલાલે આશ્ચર્યથી પૂછ્યું.

વસુધાબેને કહ્યું,

એ બધાં પણ બહાર ગયા છે,

સવારથી...

બર્થ ડે ઊજવવા...

પરીનો....

-- Baiju Jani
   4/5/2014

એવો કંઇક બન

કોઈના જેવો બનવા મથીશ, તો કંઈ નહીં બને,

કોઈક તારા  જેવું બનવા મથે, એવો કંઇક બન.

છે એવો તું બધાંયને ગમે, એમ કદી નહીં બને,

થોડોઘણો તું  પોતાનેય  ગમે, એવો કંઈક બન.

 -  Baiju Jani

    

સમંદર

(બંધારણ : ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગા)

છંદ : રમલ

તુજ સરીખો ઓ સમંદર એક સાગર મુજ મહીં

જોઉં તુજને, થાય ઘેલો, લે ઉછાળા મુજ મહીં

કોણ જાણે?  શું છુપાયું? શું દટાયું? તુજ મહીં

કો’ ન જાણે, શું છુપાયું,  શું દબાયું, મુજ મહીં 

થાય પાગલ નીરખી તું, ચાંદ તારો નભ મહીં

થાવ પાગલ નીરખી હું, ચાંદ મારો મુજ મહીં

ઘૂઘવે સૌ ઓટ ભરતી સાથ કાયમ જગ મહીં

ઘૂઘવે તું,  સુણતાં સહું, મારું ઘૂઘવું મુજ મહીં

ખારવાને તું નભાવે , જીવ નભતાં  તુજ મહીં

જાણવાને ‘હું’ અભાવે, ‘હું’ જ રમતો મુજ મહીં

-     Baiju Jani

(૧૯/૪/૨૦૧૪)

બાકી રહે છે

લાખ પૂછ્યા પછીય, સવાલ બાકી રહે છે,

મનમાં એકાદ ગુંચવણ સદા બાકી રહે છે.

“આવું કેમ?”, સતત પૂછ્યા કરવું વ્યર્થ છે,

કારણ નું કારણ મળવું, સદા બાકી રહે છે.

પ્રેમ અને ઈશ્વર, બંનેનો એક જ અર્થ છે,

બંનેની વાતમાં, કંઇક, સદા બાકી રહે છે.   

બધાંને હસાવવાની, જાણે રાખી ટેવ છે,

કોણ જાણે કેમ સદા, જાત બાકી રહે છે.

નવ દ્વારની કાયા તો માત્ર એક સગવડ છે,

અંતે તો માટલીમાં થોડી રાખ બાકી રહે છે.

સળગે છે તો ઘણાં, પણ ધૂપસળીનો વટ છે,

રાખ થયા પછીય થોડી સુવાસ બાકી રહે છે.

-       Baiju Jani

(૦૯.૦૪.૨૦૧૪)

હસી લેવામાં મજા છે

જીંદગીને પૂરેપૂરી કસી લેવામાં મજા છે,

દિલનાં દુઃખને તાળી દઈને, હસી લેવામાં મજા છે.

જો રાખે કોઈ દિલમાં, તો વસી જવામાં મજા છે,

કોઈ ફેંકે કાઢી બહાર, તો હસી લેવામાં મજા છે.

જો આપે કોઈ માન, તો નમી લેવામાં મજા છે,

કરે કોઈ અપમાન, તો બસ હસી લેવામાં મજા છે.

જીત મળે તો હાથ હલાવી, ઉજવી લેવામાં મજા છે,

જો હાર મળે તો હાથ મીલાવી, હસી લેવામાં મજા છે.

જો આવી ચડે ઉદાસી, તો ખસી લેવામાં મજા છે,

કરી ખુદને ગલગલીયા થોડાં, હસી લેવામાં મજા છે.

આવે દુઃખો આંસુ લઇ તો, રોકી લેવામાં મજા છે,

ના રોકાય તો રડતાં રડતાં, હસી લેવામાં મજા છે.

મળે જીવન જેવું ને જેટલું, જીવી લેવામાં મજા છે,

આવે મોત તો મરતાં મરતાં, હસી લેવામાં મજા છે.

-- Baiju Jani

અહીં રોજ નવું ઘણું શીખવું પડે છે

અહીં રોજ નવું ઘણું શીખવું પડે છે,

અહી જતું કરી ઘણું  જીવવું પડે છે.

નથી જીતાતું કંઈ,લડી દુનિયા સાથે,

જાત સાથે પણ ઘણું લડવું પડે છે.

નથી હાસ્યને સંબંધ માત્ર સુખ સાથે,

દુઃખ સાથે પણ ઘણું હસવું પડે છે.

રૂમાલ થોડો જ ભીંજાય છે આંખ સાથે,

પણ ઓશીકાને ઘણું પલળવું પડે છે.

નથી હોતાં નકશાઓ સત્ય સુધી જવાના

ભોમિયા વિના ભીતર ભમવું પડે છે. 

-  Baiju Jani

માણસ થાકી જાય છે

એટલું નક્કી કરતાં,જીવન આખું જાય છે,

આખરે શેના કારણે,માણસ થાકી જાય છે.

બુદ્ધિની વાત માનતાં,દિલ રિસાઈ જાય છે.

દિલને જો મનાવો,બે આંખે પાણી જાય છે.

વહાવી લેવા આંસુ,બધો ભાર હટી જાય છે,

દર્દ દબાવી દબાવી,માણસ થાકી જાય છે.

દોડતાં ભાળી સહુને,દોડવા લાગી જાય છે,

ખબર નથી ઉત્તર,જો પૂછો,તું ક્યાં જાય છે?

અર્થ વિનાની દોડમાં,આયખું વીતી જાય છે,

અંતે કંઈ ના મળતાં,માણસ થાકી જાય છે.

મળેલું ગયેલું બધું, ચોપડે રહી જાય છે,

સીકંદરો પણ અંતે, ખાલી હાથે જાય છે.

ભરો રેત ગમે એટલી, આખરે સરી જાય છે,

ખાલી હાથ જોઈ જોઈ, માણસ થાકી જાય છે.

-         Baiju Jani

(૧૬/૩/૨૦૧૪)

ચેક લીસ્ટ

જેમ ટી.વી. જોતાં વીજળી ગૂલ,

એમ જીવન બત્તી થાશે ગૂલ.

કેટલાંય સોરી ને થેંક્યું બાકી,

પ્રેમની વાત પણ ઉધાર રાખી,

અંત સમયે બસ આનો ભાર,

આપશે  વેદના  અપરંપાર.

કામના ઘણાં બનાવ્યા લીસ્ટ,

હવે લાગણીનું લખો ચેક લીસ્ટ.

કહો પ્રેમથી અને મારો ટીક,

જીવન જાતે થઇ જશે ઠીક.

-       Baiju Jani

(૦૫/૦૩/૨૦૧૪)

અનિશ્ચિતતા. જીવનની એકમાત્ર વાસ્તવિકતા. જેમ ટેલીવીઝન જોતાં જોતાં અચાનક વીજળી જતી રહે, બસ એવું જ કંઇક મૃત્યુ છે. ગમે ત્યારે આવી શકે. છેલ્લા સમયે બધાને મળવાનું મન થાય છે. થોડું શાંતિથી વિચારીએ તો આના પાછળનું મોટામાં મોટું કારણ એ હોઈ શકે કે દરેકને કંઈક કહેવાનું બાકી રહી ગયું હોય છે. કોઈને સોરી કહેવાનું બાકી હોય એ યાદ આવે, કોઈનો આભાર માનવાનો હોય એ યાદ આવે. પ્રેમના બે મીઠાં શબ્દો કહેવાનાં હોય એ માટે પણ આપણે વિલંબ કરતાં હોઈએ છીએ. આવા સમયે માણસ ઉદાસ થઇ જાય છે. આનંદથી મૃત્યુને ભેટતાં ઉદાહરણો ઓછા જોવા મળે છે એનું એકાદ કારણ અવ્યક્ત લાગણીઓ પણ હોઈ શકે. જીવનનાં રોજીંદા કામો માટે આપણે ચેક લીસ્ટ બનાવતાં હોઈએ છીએ પણ અવ્યક્ત લાગણીઓની કોઈ યાદી આપણી પાસે હોય છે ખરી?. મજાની વાત એ છે કે સૌથી વધું લાગણીઓ વ્યક્ત કરવાની રહી જતી હોય તો એ પોતાનાં ઘરમાં. પતિ-પત્ની એકબીજાને સોરી કે થેંક્યું જવલ્લેજ કહેતાં હોય છે. છેલ્લે આઈ લવ યુ ક્યારે કીધું એ ઘણીવાર યાદ નથી હોતું. ઘણાને આ ફોર્માલીટી લાગે પરંતુ આની પણ મજા છે. સંબંધો પર આની પણ અસર પડે છે. એ જ રીતે મમ્મી, પપ્પા, ભાઈ કે બહેનને માટે પણ આપણી આવી ઘણી અવ્યક્ત લાગણીઓ હોય છે.  આજે ઘરની વ્યક્તિઓનો આભાર વ્યક્ત કરી જોજો કે કરેલ ભૂલ માટે સોરી કહી જોજો. દિલથી એકવાર આઈ લવ યુ કહી જોજો. હ્રદય હળવું ફુલ થઇ જશે.

કાયમ રહે છે...

લાગે છે એટલેજ પ્રેમને ઈશ્વર કાયમ ક્હે છે,

પ્રેમીઓ મળે કે ન મળે, પ્રેમ કાયમ રહે છે.

મળવું ન મળવું બધું સંજોગ આધીન રહે છે,

મુદ્દાની વાત તો એ છે કે સંબંધ કાયમ રહે છે.

મળી જાય તો ફર્ક એટલો, એ નજર સામે રહે છે,

ના મળે તોયે નજર સામે એક નજર કાયમ રહે છે.

મળી જાય તો એ ખરું, કે તે વાત કાયમ કરે છે,

ના મળે તોયે વાતવાતમાં એની વાત કાયમ રહે છે.

મળી જાય તો એની સુગંધથી ઘર મહેકતું રહે છે,

ના મળે તો પણ હવામાં એક સુગંધ કાયમ રહે છે.

-       Baiju Jani

(૧૯/૨/૨૦૧૪)

પ્રથમ પ્રેમ

કેના શેઠ. લાખો હ્રદયોમાં વસેલી એક સફળ અભિનેત્રી. કોલેજકાળથી જ એ આકર્ષક હતી. કેટલાય ભોળાભટ યુવાનોએ એને પ્રપોઝ કરેલું પણ કેનાનો હંમેશા એક જ જવાબ રહેતો. હું તો એક અભિનેત્રી બનવા માંગું છું અને અભિનેત્રીઓ કોઈ આલતુંફાલતુંના પ્રેમમાં ન પડે. એ કોઈને ભાવ ન આપતી. મનનાં ઊંડાણમાં કેનાને કોઈ ગમતું તો એ હતો,પ્રભાત રાણા. રાજવી કુટુંબનો એક ફૂટડો નવજુવાન. એની રાજવી છટાઓ સામે કેનાને બધાં હીરો બબુચક જેવા લાગતાં. પણ પ્રભાતનું વ્યક્તિત્વ એવું હતું કે કેના એની સાથે વાત કરતાં પણ ડરતી હતી.  

કોલેજના વાર્ષિક સમારંભમાં જોધા અકબરનું નાટક ભજવવાનું પ્રોફેસર સાહેબે નક્કી કર્યું. અકબર કોણ બનશે એ માટે તો પ્રભાત સિવાય એમને બીજું નામ સુજ્યું જ નહીં અને કેના અભિનયમાં હોશિયાર અને રૂપનો અંબાર એટલે જોધા તરીકે એની પસંદગી કરવામાં આવી. નામ જાહેર થતાં કેનાના મનમાં તો લાડુ ફૂટવા માંડ્યા. હવે પ્રભાત જોડે વાત કરવાનો મોકો મળશે એવા વિચારોથી એ રોમાંચિત થઇ ઉઠતી. આખી કોલેજને આ પસંદગી એકદમ બરાબર લાગી. બધા જયારે કેના અને પ્રભાતને પરફેકટ કપલ કહેતાં ત્યારે કેના મનમાં ને મનમાં ખુબ હરખાતી.